Marek Rutkowski Marek Rutkowski
251
BLOG

Epoka paskiewiczowska - kontrola duchowieństwa katolickiego

Marek Rutkowski Marek Rutkowski Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 0

       Przed wybuchem Powstania Listopadowego znajdowało się na terenie Królestwa Polskiego 2 369 księży, na początku roku 1834 przebywało w Polsce o 37 więcej księży, niż w okresie przedpowstaniowym. Jak przedstawiała te dane II Rada Stanu w swoim ogólnym raporcie z kwietnia roku 1836, „/.../przy tak małej różnicy, kiedy całoroczna przerwa nauk seminaryjnych zmniejszyła liczbę młodzieży sposobiącej się do stanu duchownego i konieczna po ostatnich wypadkach epuracja usunęła wiele indywiduów od sprawowanych dawniej obowiązków, łatwo wnosić, że ten stan nie odpowiada równie jak przedtem ani liczbie kościołów ani ludności krajowej”

      W okresie po upadku powstania listopadowego paskiewiczowskie władze Królestwa Polskiego zwracały  szczególną uwagę, aby duchowieństwo „/.../ z drogi obranej nie zbaczało”. Stąd szczególna troska o wychowanie młodych adeptów stanu duchownego i zainteresowanie Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego alumnatami, a co za tym idzie ogólnie seminariami duchownymi.

Na mocy decyzji cesarza rosyjskiego Mikołaja I, przedstawionej za pomocą odezwy ministra sekretarza stanu do spraw Królestwa Polskiego z dnia 27 marca/8 kwietnia 1833 roku, już w roku 1834 Rada Wychowania Publicznego zwróciła szczególną uwagę na wszystkie znajdujące się w Królestwie seminaria duchowne. Postępowano tu w oparciu o art. szósty statutu organizacyjnego owej Rady.Także i w roku 1835, szczególnie interesowano się wykształceniem „/.../przyszłych nauczycieli ludu, opowiadaczy prawd ewangelicznych, mających prostować obyczaje, być pocieszycielami i przedstawiać wzór przykładnego postępowania”.

Ogólna liczba seminariów w Królestwie wynosiła w połowie lat trzydziestych XIX wieku 19. W tej liczbie było m.in.: 1 tzw. seminarium główne, 11 seminariów diecezjalnych obrządku łacińskiego, czy 1 seminarium obrządku greckiego. Uczyło wówczas w tych seminariach 67 osób, a uczniów było tam 373. Rada Wychowania Publicznego zarządziła też w roku 1835 sporządzenie szczegółowych raportów odnoszących się do działalności biskupów i administratorów w kwestiach związanych z nauczaniem prowadzonym przez księży w poszczególnych seminariach.

Raporty te były następnie przesyłane na rzecz wymienionej tu Rady. Przedstawiono w nich m.in.: listę używanych do nauki w seminariach dzieł, czy spis uczących tam nauczycieli, do którego dołączono opinię w kwestii ich kwalifikacji naukowej i moralnej. Po przeanalizowaniu uzyskanych danych, Rada Wychowania Publicznego zasugerowała, aby obowiązujący w seminariach system nauczania realizowany był „/.../w tym samym duchu”, jak na terenie szkół publicznych.

Zastrzegano także (niejako: ponownie) aby zasady, jakie przeświecają władzom duchownym podczas nauczania seminaryjnego, w niczym nie odbiegały od priorytetów rządowych. (sic)

         Rada Wychowania Publicznego sugerowała w tym samym czasie, jakoby alumni rozpoczynający naukę teologii uzyskiwali w trakcie procesu kształcenia tylko niewielkie podłoże merytoryczne, przygotowujące ich do „przyjęcia tej trudniej wiedzy”. Innym zastrzeżeniem do prac prowadzonych w seminariach Królestwa był jakoby brak systematyczności i logicznego ciągu kolejności wykładanych tam przedmiotów.

        

          Stąd Rada Wychowania wyznaczyła w roku 1835 spośród swego grona nowy Komitet, którego obowiązkiem miało być opracowanie jednolitego programu nauczania mającego obowiązywać we wszystkich seminariach diecezjalnych Królestwa. Celem było tu odpowiednie przygotowanie alumnów kończących naukę w tych seminariach do podjęcia dalszej edukacji w warszawskiej Akademii Duchownej. Wyznaczony z grona Rady Wychowania Publicznego Komitet do Opracowania Jednolitej Organizacji Diecezjalnych Seminariów Duchownych (dosłowna nazwa tego Komitetu brzmiała: Komitet do Zaprojektowania Jednostajnej Organizacji Seminariów Duchownych Diecezjalnych) ukończył całość swoich prac w roku 1836. Wyniki tych prac zostały przedstawione do wiadomości wszystkich biskupów i administratorów celem uzyskania z ich strony odpowiednich opinii i uwag. Oczekiwano od wzmiankowanych biskupów i administratorów przesłania do biur KRSWDiOśP dodatkowych spisów całości funduszów seminaryjnych.

            W krlestwie Polskim epoki paskiewicyowskiej uwidaczniała się w zasadzie jedna stała, zasadnicza linia postępowania władzy paskiewiczowskiej w odniesieniu do kleru katolickiego. Była nią troska o zwiększenie sprawowanego nad nim i wobec niego nadzoru.

 @ copyright Marek Rutkowski

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura